Με τον Ν. 3500/2006 η Πολιτεία κινητοποιεί όλους τους φορείς σε μια προσπάθεια να αντιμετωπισθούν αυστηρά και αποφασιστικά τα ακραία φαινόμενα αυταρχισμού και αυθαιρεσίας μέσα στην ελληνική οικογένεια. Σε μια προσπάθεια να προστατευθούν αποτελεσματικά τα θύματα της ενδο-οικογενειακής βαρβαρότητας. Να ακουσθούν καθαρά οι μέχρι σήμερα σιωπηλοί μάρτυρες μιας κατ’ όνομα μόνο οικογενειακής ζωής.
Με τον πρόσφατο νόμο για την αντιμετώπιση της ενδο-οικογενειακής βίας επιχειρείται:
• Η περιφρούρηση της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και της αυτοδιάθεσης του ατόμου εντός των οικογενειακών τειχών.
• Η προστασία, ιδιαίτερα της γυναίκας, σε βάρος της οποίας συνήθως εκδηλώνεται η ενδο-οικογενειακή βία, με αποτέλεσμα την παραβίαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας των δύο φύλων και την παρεμπόδιση της ελεύθερης ανάπτυξης της γυναικείας προσωπικότητας.
• Η προστασία της σωματικής, αλλά και ψυχικής υγείας του παιδιού και
• Η οριοθέτηση ενός υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο αυτό, το νομοθέτημα εισάγει 5 κρίσιμες μεταρρυθμιστικές τομές, στις οποίες θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα:
• Για πρώτη φορά, καθιερώνεται ο πρωτοπόρος θεσμός της δικαστικής διαμεσολάβησης, για εγκλήματα ενδο-οικογενειακής βίας πλημμεληματικού χαρακτήρα. Δράστης και θύμα καλούνται ενώπιον του αρμόδιου εισαγγελέα, συνεπικουρούμενου από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και άλλους ειδικούς, προκειμένου να καταβληθούν όλες οι δυνατές προσπάθειες για την αποκατάσταση της αρμονικής συμβίωσης και της οικογενειακής ειρήνης.
• Για πρώτη φορά, αντιμετωπίζεται πλέον ως έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας ο εξαναγκασμός σε ερωτική πράξη χωρίς την ελεύθερη βούληση και των δύο συμβίων, σύμφωνα με τα ισχύοντα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
• Για πρώτη φορά, απαγορεύεται ρητά η σωματική βία σε βάρος ανηλίκων ως μέσου σωφρονισμού στο πλαίσιο της ανατροφής τους. Η χώρα μας εναρμονίζεται έτσι με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθώς και με τη δημόσια θέση του Συνηγόρου του Πολίτη.
• Για πρώτη φορά, όλο το πλέγμα των μέτρων εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις σταθερής συμβίωσης μεταξύ άνδρα και γυναίκας εκτός γάμου.
• Για πρώτη φορά, η άσκηση ενδο-οικογενειακής βίας συνιστά πλέον τεκμήριο κλονισμού του γάμου (όπως η περίπτωση μοιχείας, διγαμίας και επιβουλής της ζωής).
Εξάλλου, με το νομοθέτημα αυτό θεσπίζονται 6 νέες εγκληματικές συμπεριφορές που μέχρι σήμερα δεν θεωρούνταν καν αξιόποινες πράξεις σε ενδο-οικογενειακό επίπεδο. Συγκεκριμένα:
• Τιμωρούνται με ιδιαίτερη αυστηρότητα (φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών) πράξεις ενδο-οικογενειακής βίας που τελούνται ενώπιον ανηλίκου σε βάρος άλλου μέλους της οικογένειάς του, καθώς είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι παρόμοιες πράξεις σφραγίζουν ανεξίτηλα τα παιδιά, που εν συνεχεία ως ενήλικες αναπαράγουν στη μεγάλη πλειονότητά τους τα ίδια βίαια πρότυπα στις δικές τους οικογένειες.
• Με ιδιαίτερη αυστηρότητα (φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών) τιμωρούνται και οι πράξεις ενδο-οικογενειακής βίας σε βάρος εγκύου.
• Αντίστοιχη αυστηρότητα προβλέπεται σε περιπτώσεις πράξεων ενδο-οικογενειακής βίας σε βάρους μέλους της οικογένειας που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του (όπως υπερήλικες, ανάπηροι, ασθενείς κ.λ.π.).
• Επιβάλλεται βαριά ποινή (κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών) αν το θύμα είναι ανήλικο, στην περίπτωση μεθοδευμένης πρόκλησης έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία.
• Αντίστοιχη ποινή προβλέπεται σε περίπτωση πρόκλησης ψυχικού πόνου ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, ιδίως με την παρατεταμένη απομόνωση του θύματος.
• Τα παραπάνω ισχύουν και όταν ο δράστης εργάζεται σε φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας (οίκοι ευγηρίας και παρεμφερή ιδρύματα) και η πράξη του στρέφεται κατά προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες του εν λόγω φορέα.
Βασικός στόχος του νομοθετήματος είναι, όμως, και η ενεργή κοινωνική προστασία, στήριξη και συμπαράσταση στα θύματα ενδο-οικογενειακής βίας. Προς τούτο:
• Προβλέπεται η υποχρέωση της αστυνομίας να ενημερώνει το θύμα για τις δυνατότητες παροχής πλήρους ηθικής και της αναγκαίας υλικής συμπαράστασης από τους υφιστάμενους Προνοιακούς και Κοινωνικούς φορείς της Πολιτείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
• Υποχρεούνται οι δάσκαλοι και καθηγητές των δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων, καθώς και οι υπεύθυνοι των Μονάδων Προσχολικής Αγωγής, να ενημερώνουν αμέσως τις εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές, όταν διαπιστώσουν σωματική κακοποίηση μαθητή τους από μέλος της οικογένειάς του.
• Προβλέπεται η αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη του δράστη και η υποχρεωτική εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας, αν δεν τελεσφορήσει η ποινική διαμεσολάβηση, κατά την οποία ο δράστης καλείται δεσμευτικά να άρει ή να αποκαταστήσει τις συνέπειες της πράξης του και να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό-θεραπευτικό πρόγραμμα.
• Προβλέπεται, επίσης, η δυνατότητα επιβολής από το δικαστήριο συγκεκριμένων περιοριστών όρων (π.χ. απομάκρυνση του δράστη από την οικογενειακή εστία, απαγόρευση προσέγγισης στο χώρο κατοικίας ή εργασίας του θύματος κ.ά.) με σκοπό την προστασία του θύματος και των άλλων μελών της οικογένειας.
• Απαγορεύεται η δημοσιοποίηση των στοιχείων του δράστη και του θύματος κατά το στάδιο της προδικασίας, ώστε να αποτραπεί ο στιγματισμός της οικογένειας (και ιδιαίτερα των παιδιών) στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
• Προβλέπεται επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής των αδικημάτων ενδο-οικογενειακής βίας σε βάρος ανηλίκου, έτσι ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόμενο ατιμωρησίας του δράστη. Ο χρόνος παραγραφής αρχίζει πλέον από την ενηλικίωση του θύματος.
• Παρέχεται απαλλαγή του θύματος ενδο-οικογενειακής βίας από τα δικαστικά έξοδα, για τις άμεσα απαιτούμενες νομικές διαδικασίες, εφόσον το θύμα βρίσκεται σε προσωρινή αδυναμία να κινήσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες για την προστασία του.
Η Πολιτεία με το νομοθέτημά της αυτό απέδειξε ότι είναι δίπλα στις χιλιάδες γυναίκες, τα χιλιάδες παιδιά, τους χιλιάδες ανήμπορους ηλικιωμένους που βιώνουν την οικογενειακή τους ζωή σαν ένα ανομολόγητο, μέχρι σήμερα, δράμα.