Περιγραφή του Εργου
Το αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι τα εγκλήματα που συγκροτούν το εγκληματικό φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης των ανηλίκων. Η μελέτη επιχειρεί μια ερευνητική προσέγγιση των κυριότερων μορφών της. Πιο συγκεκριμένα, προσεγγίζονται ερευνητικά τα εγκλήματα του βιασμού, του αιμομικτικού βιασμού, της μαστροπείας, καθώς και άλλες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης με θύματα ανήλικους, όπως η αποπλάνηση παιδιών, η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, κ.λπ.
Από την άλλη μεριά, επιχειρείται η καταγραφή των κυριότερων όψεων που μπορεί να λάβει ο κοινωνικός έλεγχος της συγκεκριμένης μορφής σεξουαλικής βίας. Πιο συγκεκριμένα, ο τυπικός κοινωνικός έλεγχος του φαινομένου προσεγγίζεται ερευνητικά στο αστυνομικό και το δικαστηριακό στάδιο της ποινικής εξέλιξης των υποθέσεων αυτού τύπου, καθώς και μέσω της νομολογίας με έρευνα στις πρόσφατες αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από τα ελληνικά δικαστήρια. Αναφορικά με τον άτυπο κοινωνικό έλεγχο της σεξουαλικής κακοποίησης των ανηλίκων, λαμβάνεται ως παράδειγμα η παρουσίαση του φαινομένου από τον ημερήσιο τύπο, ο οποίος απεικονίζει το φαινόμενο διαστρεβλωμένα και συμβάλει στην παραγωγή και διάδοση των στερεοτύπων σχετικά με τη σεξουαλική βία.
Βασικός στόχος της μελέτης είναι η παραγωγή επαρκών ερευνητικών δεδομένων σχετικά με την σεξουαλική κακοποίηση των ανηλίκων στην Ελλάδα, που θα αποτελέσουν τη βάση για μετέπειτα έρευνα και για γόνιμο επιστημονικό διάλογο που πιστεύουμε ότι θα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση της Πολιτείας, των διωκτικών αρχών, της δικαιοσύνης, των μέσων ενημέρωσης και του κοινού για το ζήτημα αυτό.
Για συστηματικούς λόγους η μελέτη έχει χωριστεί σε τέσσερα άτυπα μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αναφορικά με τις όψεις του κοινωνικού ελέγχου του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης των ανηλίκων. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 63 υποθέσεων βιασμού με ανήλικα θύματα που καταγγέλθηκαν σ’ όλα τα αστυνομικά τμήματα της χώρας το έτος 1993. Στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 114 δικαστικών αποφάσεων βιασμού με ανήλικα θύματα που εκδικάσθηκαν σε όλα τα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια της ευρύτερης περιφέρειας του Εφετείου της Αθήνας τη χρονική περίοδο των ετών 1980 έως 1993.
Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σ’ ένα δείγμα 15 δικαστικών αποφάσεων αιμομικτικού βιασμού με ανήλικα θύματα που εκδικάσθηκαν σε όλα τα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια της ευρύτερης περιφέρειας του Εφετείου της Αθήνας τη χρονική περίοδο των ετών 1980 έως 1993.
Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 27 υποθέσεων σεξουαλικής βίας (βιασμού, αιμομιξίας και αποπλάνησης παιδιού) με ανήλικα θύματα, που καταγγέλθηκαν στην Υποδιεύθυνση Ανηλίκων της Ασφάλειας Αττικής τα έτη από το 1988 έως το 1996 και οι οποίες είχαν όλες διαλευκανθεί. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι 27 υποθέσεις του δείγματος της έρευνας δεν μπορούν να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικές των υποθέσεων που φτάνουν στην αστυνομία και αυτό γιατί προέρχονται από ένα και μόνο αστυνομικό τμήμα.
Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα έρευνας αρχείου σε δικαστικές αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας για την πενταετία 1991 έως 1995, σχετικές με τις υποθέσεις μαστροπείας με ανήλικα θύματα.
Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 52 υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων οι οποίες παρουσιάστηκαν από τον ημερήσιο τύπο το χρονικό διάστημα των ετών 1992 έως 1996. Οι υποθέσεις του δείγματος της έρευνας είχαν δημοσιευθεί σε μία ή σε περισσότερες ημερήσιες απογευματινές εφημερίδες. Το δείγμα της έρευνας δεν είναι εξαντλητικό και συνεπώς δεν είναι αντιπροσωπευτικό του συνόλου των δημοσιευμάτων και αυτό γιατί αντλήθηκε από προσωπικό μας αρχείο τύπου, το οποίο δεν είναι απόλυτα ενημερωμένο και δεν αποτελείται από τα δημοσιεύματα όλων των εφημερίδων.
Στη συνέχεια, σ’ ένα άτυπο δεύτερο μέρος της μελέτης, παρουσιάζεται η έρευνα στη σύγχρονη ελληνική νομολογία αναφορικά με τα εγκλήματα που συγκροτούν το εγκληματικό φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης του παιδιού. Η νομολογία θα παρουσιασθεί σε τρεις ενότητες.
Αρχικά θα παρουσιασθεί κατά χρονολογική σειρά η νομολογία των εγκλημάτων του βιασμού με ανήλικα θύματα (άρθρο 336 ΠΚ), της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας (άρθρο 337 ΠΚ), της αποπλάνησης παιδιών (άρθρο 339 ΠΚ), της αιμομιξίας (άρθρο 345 ΠΚ), της ασέλγειας μεταξύ συγγενών (άρθρο 346 ΠΚ), της ασέλγειας παρά φύση (άρθρο 347 ΠΚ), της μαστροπείας (άρθρο 349 ΠΚ) και της σωματεμπορίας (άρθρο 351 ΠΚ).
Στη συνέχεια, θα παρουσιασθεί κατά θεματική ενότητα η νομολογία των εγκλημάτων του βιασμού, της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της αποπλάνησης παιδιών. Τέλος, στην τρίτη και τελευταία ενότητα θα παρουσιασθεί η νομολογία των παραπάνω εγκλημάτων κατά περίπτωση (περιπτωσιολογία), δηλαδή θα γίνει έκθεση των πραγματικών περιστατικών του εγκλήματος έτσι όπως αυτό περιγράφεται στην απόφαση.
Τέλος, η παρούσα μελέτη θα κλείσει με την παράθεση των παραρτημάτων και μιας επιλογής των κυριότερων σύγχρονων έργων της ελληνικής και αγγλοσαξονικής βιβλιογραφίας. Πιο συγκεκριμένα, στα παραρτήματα της μελέτης θα παρουσιασθούν κατά σειρά: i) μια μήτρα (τύπου ερωτηματολογίου) για τη συλλογή δεδομένων από σηματικές αναφορές της αστυνομίας, ii) οι υποθέσεις βιασμού με ανήλικα θύματα που έφτασαν στην αστυνομία, iii) το έντυπο σηματικών αναφορών της αστυνομίας, iv) ένα υπόδειγμα σηματικής αναφοράς όπως κρατείται στα αρχεία της αστυνομίας, v) μια μήτρα (τύπου ερωτηματολογίου) για τη συλλογή δεδομένων από δικαστικές αποφάσεις, vi) οι υποθέσεις βιασμού με ανήλικα θύματα που εκδικάσθηκαν από το ΜΟΔ Αθήνας, vii) μια μήτρα (τύπου ερωτηματολογίου) για τη συλλογή δεδομένων από σηματικές αναφορές της αστυνομίας (Υπδ/νση Ανηλίκων Ασφάλειας Αττικής), viii) υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων που έφτασαν στην Υπδ/νση Ανηλίκων της Ασφάλειας Αττικής, ix) μια μήτρα (τύπου ερωτηματολογίου) για τη συλλογή δεδομένων από τις δικαστικές αποφάσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων, x) οι υποθέσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων, xi) μια μήτρα (τύπου ερωτηματολογίου) για τη συλλογή δεδομένων από αρχείο τύπου, xii) οι τίτλοι των δημοσιευμάτων του αρχείου τύπου, xiii) τα συμπεράσματα της διεθνούς έρευνας αναφορικά με τις συνέπειες που έχει η σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά, και xiv) το κείμενο της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (όπως κυρώθηκε από την Ελλάδα από το Ν. 2101/1992).
